Magnolia (Magnolia) należy do rodziny magnoliowatych. Jest to jedna z najstarszych roślin na Ziemi, gdyż rosła ona już w epoce dinozaurów, o czym świadczą odnalezione skamieliny tej rośliny, oceniane na 100 mln lat. To wręcz nieprawdopodobne, że gatunek ten przetrwał do naszych czasów i po dziś dzień możemy podziwiać bogactwo kolorystyczne kwiatów wielu jej odmian.

Magnolia to drzewo lub krzew rosnący w stanie naturalnym w Azji Wschodniej oraz Ameryce Północnej i Południowej. Roślina ta została nazwana “magnolią” przez Charlesa Plumiera w XVIII w. dla upamiętnienia zasług francuskiego botanika Pierre’a Magnola. W Chinach magnolia jest już uprawiana od ok. 2500 lat. Do Europy trafiła dopiero w XVIII w., a do Polski dopiero na początku XX w.

Magnolie uprawiamy przede wszystkim ze względu na ich walory estetyczne, szczególnie piękne, pachnące kwiaty, które cieszą nasze oczy wiosną, a w niektórych przypadkach także i latem. Ponadto ozdobą są także ich duże, błyszczące liście, a wreszcie jesienią – owoce.

Rośliny te nie są uprawiane, przynajmniej u nas, w celach leczniczych. Jednakże już od tysięcy lat magnolia, a zwłaszcza gatunek zwany magnolią lekarską (Magolia officinalis) wykorzystywana była i jest nadal w chińskiej i japońskiej medycynie. W Ameryce Północnej rośnie magnolia wielkokwiatowa (Magnolia grandiflora), która również wykazuje duże walory zdrowotne.

Fot. Magnolia SUSAN – kwiaty

Okazuje się, że największe właściwości lecznicze ma kora tej rośliny oraz pąki kwiatowe. Wywary z kory były stosowane na Dalekim Wschodzie głównie jako środek przeciwlękowy, przeciwdepresyjny i łagodzący zaburzenia snu oraz przy problemach żołądkowych. Współcześni naukowcy potwierdzili te właściwości lecznicze magnolii. Preparaty z kory magnolii działają uspokajająco, antydepresyjnie, łagodzą objawy menopauzy, a nawet mogą być pomocne w walce z chorobą Alzheimera.

Ponadto kora magnolii może być pomocna przy problemach żołądkowych, gdyż zawarte w niej związki stymulują wydzielanie soków żołądkowych, przyspieszają przemianę materii i sprzyjają redukcji tkanki tłuszczowej, co może być pomocne przy diecie odchudzającej. Preparaty z kory magnolii zapobiegają zwyrodnieniu stawów, gdyż mają właściwości przeciwzapalne w obrębie układu kostno – stawowego. Okazało się, że mogą być także pomocne w leczeniu paradontozy, gdyż niszczą bakterie w jamie ustnej, wywołujące tę chorobę. Ostatnie badania wykazały, że preparaty z kory mogą być pomocne w leczeniu boreliozy.

Fot. Magnolia japońska – owoce

Pączki kwiatów mają mniejsze zastosowanie, wywary z nich pomagają głównie w leczeniu zapalenia zatok. Preparaty z kory i pąków kwiatowych nie należy stosować przez dłuższy czas, najwyżej przez sześć tygodni. Nie powinny ich stosować także kobiety w ciąży, karmiące, dzieci oraz osoby, które przyjmują leki zwiotczające mięśnie.

Oczywiście walory lecznicze magnolii wykorzystuje przemysł kosmetyczny. Wyciągi z płatków mają właściwości nawilżające, wygładzające i zapobiegają starzeniu się skóry, co zostało wykorzystane do produkcji kremów, maseczek czy balsamów do ciała. Antybakteryjne i przeciwzapalne właściwości wyciągu z kory zostało wykorzystane do produkcji różnych maści, łagodzących podrażnienia skóry wrażliwej i skłonnej do alergii.

Magnolie nie należą do roślin kłopotliwych w uprawie, jeśli mają zapewnione swoje wymagania glebowe i klimatyczne. Magnolia powinna rosnąć na stanowisku słonecznym i w miarę możliwości osłoniętym od silnych wiatrów. Z reguły odmiany magnolii hodowane w Polsce są odporne na mróz, ale młode rośliny można na wszelki wypadek zabezpieczyć na zimę. Duże rośliny znoszą niskie temperatury bez problemu. Niebezpieczne są tylko wiosenne przymrozki dla pąków kwiatowych i kwiatów. Najmniej odporna na mróz jest magnolia purpurowa, dlatego należy ją sadzić w cieplejszych rejonach naszego kraju. Magnolia wymaga dość żyznej, próchnicznej i przepuszczalnej gleby o kwaśnym odczynie (pH 5 – 6). Jeśli gleba będzie zasadowa lub podmokła, roślina zacznie chorować i zamierać. Z uwagi na to, że po kilku latach magnolia osiąga znaczne rozmiary, nie należy jej sadzić zbyt blisko innych roślin.

1. Do sadzenia polecamy kupować rośliny w pojemnikach, gdyż magnolie mają słaby system korzeniowy i podczas kopania może zostać uszkodzony, a wtedy roślina źle się przyjmuje.
2. Wyznaczyć dla rośliny słoneczne stanowisko, oczyścić z chwastów.
3. Wykopać dołek nieco większy od bryły korzeniowej zakupionej rośliny, wsypać do niego kilkucentymetrową warstwę torfu ogrodniczego o kwaśnym odczynie.
4. Do dołka można również wsypać niewielką ilość nawozu wieloskładnikowego. Jeśli rośliny sadzimy wiosną – zastosować nawozy z przewagą azotu, jeśli jesienią – stosować nawozy potasowe.
5. Włożyć roślinę do dołka, obsypać ziemią i podlać.
6. Wokół wysadzonej rośliny wysypać warstwę kory ogrodniczej lub trocin, co zapobiega nadmiernemu rozwojowi chwastów, zakwasza glebę i zatrzymuje wilgoć.

Fot. Magnolia japońska – kilkunastoletni egzemplarz

Decydując się na zakup magnolii, pytajmy w jaki sposób były rozmnażane. Najlepiej kupować rośliny szczepione, które zakwitają już po 2 – 3 latach. Natomiast na kwitnienie roślin pozyskanych z nasion będziemy czekać kilka a nawet kilkanaście lat.

Magnolia nie jest rośliną specjalnie absorbującą nasz czas. Po zaspokojeniu jej wymagań glebowych, wystarczy ją od czasu do czasu nawieźć nawozem wieloskładnikowym do roślin kwaśnolubnych lub dobrze rozłożonym kompostem. Nawozić ją można trzykrotnie w ciągu roku, poczynając od wczesnej wiosny, jeszcze przed zakwitnięciem. Drugie nawożenie może mieć miejsce pod koniec maja, a ostatnie w lipcu. Pamiętajmy, że nadmierne zasilanie nawozami z przewagą azotu, zwłaszcza to ostatnie – źle wpływają na przezimowanie rośliny. Podczas suszy należy zadbać o nawodnienie rośliny. Magnolii raczej nie przycinamy, chyba, że chcemy wyciąć stare, uszkodzone pędy. Po obcięciu rany powinny być zabezpieczone specjalnym preparatem grzybobójczym. Jak już wspomniano wcześniej, późną jesienią należy zabezpieczyć przed zimą młode rośliny.

Fot. Magnolia GALAXY w pełni kwitnienia

Obecnie rodzaj ten liczy ok. 125 gatunków, które różnią się między sobą. Są gatunki zimozielone i zrzucające liście na zimę, łączy je wszystkie wspólna cecha – piękne kwiaty, które zachwycają swym przepychem. Różnią się także pokrojem i wzrostem – niektóre drzewa po kilkunastu latach mogą osiągać wysokość 20 m. Są także magnolie o pokroju krzaczastym, które osiągają maksymalną wysokość 3 m. Różnią się także porą kwitnienia – są takie, które zakwitają jeszcze przed pojawieniem się liści, tj. na przełomie kwietnia i maja, takie, które kwitną wraz z rozwojem liści i takie, które wydają kwiaty dopiero po wypuszczeniu liści. Wiele popularnych odmian zostało wyselekcjonowanych z niektórych gatunków magnolii rosnących dziko. Większość współczesnych odmian powstało jednak w wyniku krzyżowania.

Najpopularniejsze gatunki magnolii, które posłużyły do selekcji i krzyżówek to:

MAGNOLIA GWIEŹDZISTA (Magnolia stellata) to wolno rosnący krzew o zaokrąglonej koronie, pochodzący z Japonii, osiągający po kilkunastu latach maksymalnie 3 m wysokości. Jest to najwcześniej kwitnący gatunek magnolii, gdyż kwitnie przed rozwinięciem liści na przełomie kwietnia i maja. Jej nazwa pochodzi od kształtu kwiatów, które są białe, z licznymi białymi płatkami osiągającymi długość ok. 8 cm i przypominają gwiazdę. Jest odporna na mróz, ale niestety wiosenne przymrozki mogą uszkodzić kwiaty. Ze względu na wolny wzrost nadaje się do małych ogrodów.

MAGNOLIA PURPUROWA (Magnolia liliflora) to również stosunkowo wolno rosnący krzew pochodzący z Japonii. Dorasta do 3 m wysokości. Zakwita równomiernie z rozwojem liści, tj. w maju. Wyróżnia się dużymi, purpurowymi kwiatami (ok. 12 cm). Jest nieco mniej odporna na mróz, dlatego młode rośliny należy zabezpieczać na zimę. Ze względu na wolny wzrost może być sadzona w niewielkich ogrodach.

MAGNOLIA SIEBOLDA (Magnolia sieboldii) w naturalnym środowisku rośnie w Japonii, Korei i Chinach. Jeden z wolniej rosnących gatunków, odporny na mróz, ale wrażliwy na suszę. Ma niebieskawo zielone liście, o długości ok. 12 cm, które zrzuca na zimę. Kwitnie po wypuszczeniu liści bardzo długo, bo od początku czerwca do sierpnia. Ma białe kwiaty z czerwonym środkiem o długości ok. 10 cm.

MAGNOLIA NAGA (Magnolia denudata) rośnie w Chinach. Jest to drzewo o silnym wzroście, osiąga 10 m wysokości. Ma duże błyszczące liście o długości do 20 cm i białe kwiaty o cytrynowym zapachu, które w Chinach stosuje się jako przyprawę do ryżu (po zamarynowaniu). U nas rzadko spotykana ze względu na niską mrozoodporność. Gatunek ten często krzyżuje się z magnolią purpurową, pozyskując w ten sposób nowe odmiany.

MAGNOLIA SZEROKOLISTNA (Magnolia hypoleuca) rośnie na górzystych terenach w Karolinie w USA. Jedna z silniej rosnących magnolii – dorasta do 10 m, ma duże liście o długości ok. 45 cm oraz duże białe kwiaty o długości ok. 20 cm. W Polsce rzadko uprawiana.

MAGNOLIA PARASOLOWATA (Magnolia tripetala) to największa ze wszystkich gatunków magnolii. Może osiągnąć wysokość 15 m. Jej ojczyzną są południowo-wschodnie rejony USA. Ma także najdłuższe liście, które osiągają 60 cm długości i największe kwiaty – około 25 cm długości. Kwiaty są barwy białej. Pomimo stosunkowo dużej odporności, u nas rzadko uprawiana.

MAGNOLIA JAPOŃSKA (Magnolia Kobus) przywędrowała do nas z Japonii, rośnie też na Półwyspie Koreańskim. Cechuje ją silny wzrost, bo osiąga 10 m wysokości. Początkowo ma stożkowy pokrój, później bardziej kulisty. Zakwita wcześnie, bo na przełomie kwietnia i maja białymi kwiatami. Jest dość mrozoodporna, ale jej wadą jest to, że kwitnie dopiero jako kilkunastoletnia roślina.

W naszych warunkach najczęściej uprawiana jest magnolia Soulange’a (Magnolia soulangeana), która istnieje już w ponad 100 odmianach. Jest ona mieszańcem magnolii nagiej, pochodzącej z Chin z magnolią purpurową, rosnącą w Japonii. Wyhodował ją francuski ogrodnik Soulange-Boudin w 1820 r. Gatunek ten, w zależności od odmiany, osiąga wysokość ok 4 do 8 m. Ma ciemnozielone, błyszczące liście, które zrzuca na zimę. Zaczyna kwitnąć w kwietniu, zanim pojawią się liście. Kwiaty, w zależności od odmiany są białe lub w odcieniach różu o wielkości około 15 cm. Samo drzewo wytrzymuje spadki temperatur do -25 stopni Celsjusza, ale niestety, kwiaty mogą być narażone na wiosenne przymrozki.

Fot. Magnolia Soulange’a ALBA SUPERBA – kwiaty

Spośród wielu odmian tej pięknej rośliny warto przyjrzeć się dokładniej kilku z nich, które są najpopularniejsze w naszych ogrodach:

Magnolia Soulange’a ALBA SUPERBA to krzew lub niewielkie drzewo, osiągające po kilkunastu latach wysokość od 4 do 5 m. Ma wyprostowany pokrój. Białe kwiaty, lekko zaróżowione u podstawy, pojawiają się już przed rozwinięciem liści, tj. pod koniec kwietnia. Liście są ciemnozielone, duże, jajowate.

Magnolia BETTY to jedna z odmian wyselekcjonowana w wyniku krzyżówki magnolii purpurowej i magnolii gwiaździstej przez amerykańskich uczonych w latach 60-tych XX wieku. W wyniku tego programu wyhodowano 8 odmian znanych jako ‘Eight Little Girls’. Nazwy tych odmian pochodzą od imion żon i córek pracowników. Wszystkie te odmiany łączą dwie cechy – są to stosunkowo niewielkie rośliny i wysoko mrozoodporne. Odmiana BETTY to zwarty krzew o zaokrąglonej koronie, który po kilkunastu latach osiąga 3,5m wysokości. Kwiaty pojawiają się już pod koniec kwietnia i są niezwykle barwne – u nasady purpurowe, na szczycie białoróżowe, a wewnątrz białe. Odmiana ta kwitnie długo i bardzo obficie.

Z tej serii pochodzi także odmiana RICKI. Jest to krzew o zaokrąglonym pokroju, dorastający maksymalnie do 3m wysokości i podobnej szerokości. Zakwita na początku maja, kwitnie długo i obficie. Kwiaty są na zewnątrz purpurowo-czerwone, a wewnątrz jaśniejsze. Latem ozdobą są jasnozielone, duże, błyszczące liście.

Inną odmianą z serii ‘Eight Little Girls’ jest odmiana SUSAN. Krzew ten osiąga maksymalnie wysokość do 5m po kilkunastu latach. Jest to jedna z najcenniejszych odmian z tej grupy. Zakwita już w drugiej połowie kwietnia i kwitnie do końca maja bardzo obficie. Ma długie pąki do 15cm i wąskie, ciemnopurpurowe kwiaty, które na szczycie są nieco jaśniejsze. Pojedyncze kwiaty utrzymują się przez całe lato. Ozdobą są także liście – duże, skórzaste, odwrotnie jajowate, początkowo jasnozielone, a później przybierają barwę ciemnej zieleni. Wszystkie te trzy odmiany nadają się do małych ogrodów.

Magnolia GALAXY to odmiana uzyskana w 1963 r. przez skrzyżowanie odmiany magnolii purpurowej z odmianą magnolii Sprengera. Odmiana ta ma drzewny, kolumnowy pokrój i osiąga ok. 10m wysokości i 3m szerokości. Jest to jedna z nielicznych magnolii, która ma pokrój kolumnowy. Zakwita wcześnie, bo przed pojawieniem się liści. Ma duże, czerwonopurpurowe, pachnące i bardzo efektowne kwiaty, zewnątrz ciemniejsze, a w środku jaśniejsze. Liście są również duże, jajowate, skórzaste. Ze względu na silny wzrost nadaje się do dużych ogrodów i parków.

Magnolia GEORGE HENRY KERN to wolno rosnący, zwarty krzew, który dorasta do 3m wysokości. Wcześnie zakwita, bo pod koniec kwietnia i w maju. Charakteryzuje się dużymi kwiatami, składającymi się z 8 – 10 płatków, które z zewnątrz są liliowe, a wewnątrz – białe. Liście duże, skórzaste. Jej zaletą jest odporność na niskie temperatury. Może być sadzona w małych ogrodach, gdyż dość wolno rośnie.

Magnolia HEAVEN SCENT to również jedna z wolniej rosnących odmian. Ma formę małego drzewa o wyprostowanym pokroju i osiąga maksymalną wysokość ok. 5m. Zakwita pod koniec kwietnia lub na początku maja i ma piękne kielichowate, różowe, pachnące kwiaty.

Magnolia gwiaździsta ROYAL STAR to krzew o zaokrąglonym, szerokim pokroju, osiągający wysokość i szerokość ok 2,5 – 3m. Charakterystyczną cechą tej odmiany są włoski, którymi pokryte są pędy i pąki kwiatowe. Okres kwitnienia rozpoczyna się przed rozwojem liści, a więc w końcu kwietnia. Wyróżnia się gwiaździstymi, białymi, pełnymi kwiatami. Liście są sztywne, szerokie, lancetowate. Roślina odporna na mrozy, ale wiosenne przymrozki mogą uszkodzić kwiaty. Można ją sadzić w małych ogrodach.